Thepuff topkömelek, dünýäniň dürli ýerlerinde duş gelýän özüne çekiji we dürli kömelekdir. Bu üýtgeşik kömelekler, tegelek görnüşi we ýumşak, gümürtik gurluşy bilen tanalýar. Puff ball kömelekleriniň köp görnüşi iýip bolýan we hatda käbir medeniýetlerde nepislik hasaplanylsa-da, puff ball kömelekleriniň hemmesi iýip bilmeýär. Aslynda, käbir görnüşler iýmitlense zäherli ýa-da ölüme sebäp bolup biler. Bu möhüm bir sorag döredýär: puff puff kömelekleriniň hemmesi iýip bolýarmy?
Bu soraga jogap bermek üçin puff ball kömelekleriniň aýratynlyklaryna we iýilýän iýmitleri zäherli kömeleklerden nädip tapawutlandyrmalydygyna düşünmeli. Puff top kömelekleri Oleaceae maşgalasyna degişlidir we tegelek, globusly miweli bedenleri bilen häsiýetlendirilýär. Bu kömelekleriň beýleki kömelek görnüşleri ýaly dermanlary ýok; tersine, içerde sporlary öndürýärler we kömelegiň ýokarsyndaky ownuk açyklyklardan boşadýarlar. Puff ball kömelekleri ownuk mermer ölçegli nusgalardan başlap, uly futbol ölçeglerine çenli dürli ululykda bolýar.
Puff ball kömelekleriniň iýmitlenişini kesgitleýän esasy faktorlaryň biri, olaryň ösüş tapgyrydyr. Puff ball kömelekleri, adatça, ýaş we ýetişmedik wagtynda iýmek üçin howpsuzdyr. Şeýle-de bolsa, kämillik ýaşyna ýetende käbir görnüşler iýip bolmajak ýa-da zäherli bolup biler. Puff ball kömelekiniň ösüşiniň dürli tapgyrlaryny kesgitlemek, ot-iýmiň we sarp etmegiň howpsuz bolmagy üçin möhümdir.
Adaty puffball kömelekleri (Lycoperdon perlatum) we ullakan puffball kömelekleri (Calvatia gigantea) ýaly iýilýän puffball kömelekleri ýumşak, toprakly tagamy we köp sanly aşhana ulanylyşy bilen bahalandyrylýar. Bu görnüşler köplenç ýaş wagty ak bolýar we gaty ak içki bolýar. Et henizem arassa ak we hatda içerde çüýremek alamatlary bolmazdan hasyl bolýar. Iýip bolýan puff top kömelekleri dilimlenip, duzlanyp, gowrulyp ýa-da çorbalarda we stewlerde ulanylyp bilner, bu bolsa ýabany iýmit söýüjileriniň we aşpezleriniň arasynda meşhurlyga öwrüler.
Beýleki tarapdan, käbir kömelek iýmek ygtybarly däl. Käbir zäherli görnüşler, meselem, şeýtanyň garny gutusy (Lycoperdon nigrescens) we daşdan ýasalan puffball (Lycoperdon perlatum) irki döwürlerinde iýilýän puffbollara meňzeýär. Şeýle-de bolsa, bu görnüşler ulalansoň içerde gara, naharly spor massalary ösýär, iýip bolmajakdygynyň aýdyň alamaty. Bu zäherli puff top kömeleklerini iýmek, aşgazan-içege näsazlyklaryna we beýleki çynlakaý kynçylyklara sebäp bolup biler.
Has çylşyrymlaşdyrmak üçin, iýip bolýan puff ball kömelekleri üçin ýalňyşyp boljak meňzeş görnüşler hem bar. Mysallaryň biri, top topuna meňzeýän, ýöne zäherli we iýilmeli däl top top kömelegi (Scleroderma sitrinum). Ot iýýänler we kömelek höwesjeňleri üçin pürli top kömeleklerini takyk kesgitlemek we olary zyýanly meňzeş görnüşlerden tapawutlandyrmak örän möhümdir.
Şübhesiz, ýabany kömelekleri, şol sanda puff toplaryny iýmezden ozal, tejribeli mikolog ýa-da kömelek hünärmeni bilen maslahatlaşyň. Mushli kömelek görnüşlerini dogry kesgitlemek we düşünmek, ýabany iýmitlerden ygtybarly iýmitlenmek we lezzet almak üçin zerurdyr.
Gysgaça aýtsak, puff ball kömelekleriniň hemmesi iýip bolmaýar. Käbir görnüşler aşpezlik gymmaty bilen bahalandyrylsa we iýmek üçin howpsuz bolsa, beýlekileri zäherli bolup, adamyň saglygyna howp döredip biler. Düwürtikli kömelek ýa-da islendik ýabany kömelek gözläniňde seresaplylyk we dogry kesgitlemek möhümdir. Dogry bilim we görkezme bilen höwesjeňler puff ball kömeleklerini iýmegiň hödürleýän ajaýyp tagamyndan we gurluşyndan arkaýyn lezzet alyp bilerler.
Iş wagty: Mart-11-2024